żywe słowo
  • dawne pytania grzecznościowe
    14.12.2009
    14.12.2009
    Jaka jest geneza pytania grzecznościowego „Co u Ciebie słychać?”? Czy ma ono związek ze staropolską kulturą żywego słowa?
  • Dlaczego zakopiański, nie zakopański?
    30.01.2014
    30.01.2014
    Dlaczego przymiotnik od Zakopanego to zakopiański? W latach 80. XIX wieku Adam Antoni Kryński opublikował studium dialektologiczne pod tytułem Gwara zakopańska. Od kiedy datuje się forma ze zmiękczeniem?
  • elfy i elfowie
    4.02.2002
    4.02.2002
    Moje pytanie dotyczy mianownika i biernika l. mn. rzeczownika elf. We wszelkich słownikach jako poprawna sugerowana jest końcówka -y (a więc elfy). Tymczasem Marek Gumkowski w jednym z wydań Władcy Pierścieni J. R. R. Tolkiena wprowadził formę elfowie, tak to motywując:
    Wspomnieć także należy o modyfikacji innego rodzaju: rzeczownikowi elf w mianowniku i bierniku liczby mnogiej nadawana jest tu męskoosobowa forma elfowie, nie figurująca w słownikach języka polskiego. Odważono się na takie odstępstwo od językowych prawideł zarówno dlatego, że w odniesieniu do postaci określanych tym mianem są tu zawsze stosowane formy gramatyczne przynależne istotom ludzkim (a więc oni, nie one; zrobili, nie zrobiły), jak i z chęci naśladowania w tej mierze decyzji autora, używającego nieprawidłowej w angielszczyźnie formy liczby mnogiej elves (zamiast elfs) i toczącego o to zażarte boje ze skrupulatną korektą. Tolkien chciał w ten sposób odświeżyć sens słowa, które – jak pisał – „z biegiem czasu skarlało i dziś kojarzy się raczej z fantastycznymi duszkami”. W polskim przekładzie forma elfy została pozostawiona wyłącznie w kilku miejscach jako zbiorowe określenie ludu czy też szczepu (np. Elfy Szare, Elfy Leśne – ale już: Elfowie Wysokiego Rodu). Podobnie, choć w sposób nie tak konsekwentny, wprowadzone zostały, jako oboczne, formy krasnoludy i krasnoludowie.

    Swego czasu temat ten wzbudził żywą wymianę zdań na „Forum dyskusyjnym miłośników twórczości J.R.R. Tolkiena”. Tu chciałbym spytać, co Państwo sądzą na temat takiej innowacji językowej, jej zasadności i poprawności. Czy da się tu w ogóle jednoznacznie rozstrzygnąć problem, czy też wybór jednej z form jest li tylko kwestią gustu użytkowników języka?

    Z tolkienowskim pozdrowieniem,
    Ruginwaldus
  • gofry, lody i hot-dogi
    23.09.2005
    23.09.2005
    W Słowniku poprawnej polszczyzny PWN słowo gofr występuje jako „gofr (nie: gofer) m IV, DB. gofra”. Sjp.pwn.pl niczego nie mówi o bierniku gofra. Ja doszedłbym do wniosku, że jako rzeczownik nieżywotny powinien w bierniku przyjąć formę mianownika, tak jak wafel (gofr jest waflem) czy młotek (też m IV). W związku z powyższym bardzo proszę o udzielenie odpowiedzi: jem pyszny gofr, czy jem pysznego gofra? Jeśli poprawna jest forma gofra, to dlaczego akurat ten rzeczownik jest żywotny?
  • grill czy już gril?
    11.12.2011
    11.12.2011
    Dzień dobry.
    Dlaczego według wszystkich pewuenowskich słowników piszemy wyłącznie grill i grillować? Grila udało mi się znaleźć w Nowym SWO wydawnictwa Zielona Sowa, a grilować w Wielkim SWOiT wyd. Langenscheidt. Czy są jakieś przeciwwskazania odnośnie spolszczenia tych słów?
    Pozdrawiam.
  • Magać / majgać i majgany

    3.09.2018
    3.09.2018

    Moje pytanie dotyczy określenia majgany/a. Moja koleżanka często go używa do określenia osoby żywej, sprytnej, obrotnej. Twierdziła, że to zwrot z gwary podhalańskiej, jednak ja spotkałam się raczej z określeniem śwarny, a majgany słyszałam po raz pierwszy od niej, mimo że na Podhalu się wychowałam.


    Zatem chciałam zapytać, z jakiej gwary czy też regionu Polski pochodzi to określenie? Serdecznie dziękuję!

  • manhwa i manhua

    21.12.2022
    21.12.2022

    Witam, chciałbym zapytać o to, jaka powinna być deklinacja słowa, które jest homonimem oznaczającym kolejno koreańskie (pisane przez w) i chińskie (pisane przez u) komiksy, gdyż ich końcówki nie są dla języka polskiego typowe? Kolejno manhwa i manhua. Problem widzę zwłaszcza z celownikiem, miejscownikiem, a także z liczbą mnogą.

  • miłość
    14.09.2006
    14.09.2006
    Czy można powiedzieć: miłość względem kogoś?
  • Narodowy Korpus Języka Polskiego
    8.11.2015
    8.11.2015
    Czy występowanie słowa lub zwrotu w NKJP jest potwierdzeniem poprawności jego użycia, czy też zacytowaniem jego użycia, bez wnikania w jego poprawność gramatyczną?
  • Nazwy wirusów

    8.03.2023
    8.03.2023

    Szanowni Państwo,

    mam pytanie odnośnie do pisowni nazw wirusów i chorób pochodzących od nazw geograficznych, np. wirus Zika/zika, wirus Chikungunya/chikungunya, gorączka/wirus Usutu/usutu, gorączka/wirus Banzi/banzi, gorączka/wirus Wesselborn/wesselborn, wirus (zakażenie wirusem) Zachodniego Nilu/zachodniego nilu – należy przyjąć pisownię małą czy dużą literą? Będę bardzo wdzięczna za odpowiedź.

    Pozdrawiam serdecznie,

    Ania

Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego